Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης

«Οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου». Αυτή είναι η πιο γνωστή ρήση για τους λάτρεις του κρασιού.

Ο οινοτουρισμός αποτελεί έναν δυναμικό κλάδο και μπορεί να αποτελέσει πηγή έλξης τουριστικού ενδιαφέροντος, να συμβάλει στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και στην ανάδειξη –παράλληλα- και άλλων μορφών εναλλακτικού τουρισμού, όπως του γαστρονομικού, του περιπατητικού, του αγροτουρισμού, του φυσιολατρικού κ.ά.

Η Λήμνος έχει όλες τις δυνατότητες να αναπτύξει κι αυτόν τον κλάδο, αρκεί να βοηθήσει και η πολιτεία. Τα τελευταία χρόνια εκτός από το οινοποιείο της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών στη Λήμνο λειτουργούν πολύ πετυχημένα και σύγχρονα οινοποιεία, τα οποία μάλιστα έχουν διακριθεί σε παγκόσμιο επίπεδο.

Το Κτήμα Χατζηγεωργίου, στο χωριό Καρπάσι, είναι το πρώτο ιδιωτικό οινοποιείο που ιδρύθηκε στο νησί από τον Πέτρο Χατζηγεωργίου. Προϊόντα όπως το ημιαφρώδες Μοscato d’ Ifestia και το αφρώδες Lagopati brut είναι δύο κρασιά που παράγονται σ’ αυτό το οινοποιείο και δείχνουν μία νέα τάση. Το Κτήμα Χατζηγεωργίου μετά τον πλήρη εκσυγχρονισμό του υφιστάμενου οινοποιείου, έχει κατασκευάσει μία πρότυπη μονάδα για αφρώδη κρασιά.

Σήμερα η σκυτάλη έχει περάσει στα τρία παιδιά και το κομμάτι της παραγωγής ανέλαβε μετά την επιστροφή της από τη Γαλλία, όπου σπούδασε οινολογία, η Πωλίνα Χατζηγεωργίου.

Με την επωνυμία Limnos Organic Wines κυκλοφορούν στην αγορά τα κρασιά της εταιρείας Ι. Σαββόγλου- Π Τσιβόλας. Το οινοποιείο ιδρύθηκε το 2002 από δύο ανθρώπους με όραμα και προσήλωση στης αρχές της βιολογικές καλλιέργειας. Ο Γιάννης Σαββόγλου Χημικός Μηχανικός – Οινολόγος, δούλεψε περισσότερα  από 25 χρόνια στον Συνεταιρισμό και έχει αναλάβει το κομμάτι της παραγωγής ενώ ο Παντελής Τσιβόλας έχει μεγάλη εμπειρία στην εμπορία του κρασιού.

Το οινοποιείο παράγει 13 διαφορετικά κρασιά με την γκάμα να περιλαμβάνει και εδώ ξηρά, γλυκά, ημίγλυκα, γλυκά και ημιαφρώδη. Στα λευκά εκτός από Μοσχάτο υπάρχει και ασύρτικο ενώ στα κόκκινα το Λημνιό συναντάει το κλασσικό Cabernet Sauvignon. Πρόσφατα κατέκτησαν ως οινοποιείο ένα βραβείο με ξεχωριστή σημασία καθώς προήλθε από έναν πολύ αξιόπιστο διαγωνισμό. Το ροζέ «Ρόδον», ένα blend Μοσχάτου με Λημνιό διακρίθηκε στο διεθνή διαγωνισμό του Bordeaux ως το καλύτερο βιολογικό ροζέ. Συγκέντρωσε την υψηλότερη  βαθμολογία ανάμεσα σε 5.000 κρασιά που συμμετείχαν στον διεθνή διαγωνισμό τον Απρίλιο του 2018. Η επιτυχία είναι τεράστια, εάν σκεφτεί κανείς ότι το Bordeaux θεωρείται η «παγκόσμια πρωτεύουσα του κρασιού».

Ο Αη-Δημήτρης έχει μια παράδοση στην αμπελοκαλλιέργεια. Εκεί είναι και το οινοποιείο του  Γκαράλη. Λειτουργεί από το 2007 στην περιοχή «Κουρούνι». Στα αμπέλια του η καλλιέργεια είναι βιολογική και παράγουν εξαιρετικής ποιότητας σταφύλια, Μοσχάτο Αλεξανδρείας και Λημνιό. Τα κρασιά τους έχουν κερδίσει πολλά βραβεία σε εθνικούς και διεθνείς διαγωνισμούς. Ο Μανώλης Γκαράλης πήρε μια αξιέπαινη πρωτοβουλία, εκτός από τα άλλα, να φτιάξει και κρασί σε  λαξευμένες δεξαμενές. Στα χωριά  Ρεπανίδι και Ρωμανού υπάρχουν πολλές τέτοιες δεξαμενές-πατητήρια που χρονολογούνται από τους ρωμαϊκούς και βυζαντινούς χρόνους.  Ήταν κοινοτικά και ο κάθε κάτοικος είχε το δικαίωμα να τα χρησιμοποιήσει για να «πατήσει» εκεί τα σταφύλια του και να τα αφήσει για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα για να ζυμώσουν. Η παραγωγή αυτή ακολουθεί τη σύγχρονη τάση για όσο το δυνατόν πιο «φυσικά» και παραδοσιακά κρασιά.

Τέλος, άλλος ένας άξιος Λημνιός, ο Στέλιος Κουκουλήθρας, διευθύνει ένα αμιγώς οικογενειακό οινοποιείο στην Ατσική.  Ο κ. Κουκουλήθρας προέρχεται από τον χώρο της εμπορίας ποτών με μεγάλη επιτυχία. Οι ρίζες του, πάντως, είναι στην αμπελοκαλλιέργεια. Ξεκίνησε ως εταιρεία παραγωγής αναψυκτικών το 1977 ενώ το 1995 έφτιαξαν αποστακτήριο για τσίπουρο. Τέλος το 2008, παράλληλα με τις άλλες δραστηριότητες, στράφηκαν και στην παραγωγή κρασιού. Ανάμεσα στις ετικέτες τους ξεχωρίζει το λευκό βιολογικό Λημνία  Άμπελος.

Ο οινοτουρισμός αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο του τουριστικού κλάδου και μια δυναμική ταξιδιωτική τάση, η οποία δημιούργει επιπρόσθετο ενδιαφέρον προς τη χώρα μας για επισκέπτες από όλο τον κόσμο, αλλά και για Έλληνες. Τα ελληνικά κρασιά είναι διεθνώς αναγνωρισμένα, με διακρίσεις και βραβεία σε πολλές ετικέτες, ενώ πολλά ελληνικά οινοποιεία παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον οινόφιλο επισκέπτη.

Πόσα γνωρίζουμε όμως εμείς οι ίδιοι για τον οινοτουρισμό στην Ελλάδα;

O επίσημος ορισμός για τον οινοτουρισμό είναι “Η ειδική μορφή τουρισμού που αφορά στην παροχή υπηρεσιών υποδοχής, ξενάγησης, φιλοξενίας και εστίασης σε χώρους λειτουργικά ενοποιημένους με οινοποιητικές ή και οινοπαραγωγικές εγκαταστάσεις, π.χ. αμπελώνες. Οι υπηρεσίες αυτές προσφέρονται συνδυαστικά με δραστηριότητες σχετικές με την αμπελοκαλλιέργεια και την οινική παραγωγή”.

Ένας άλλος πιο πρακτικός ορισμός είναι “Mια μορφή τουρισμού ειδικού ενδιαφέροντος, που σχετίζεται με την επίσκεψη και ξενάγηση σε οινοποιεία, σε αμπελώνες, σε εκθέσεις οίνου, οινικά φεστιβάλ και άλλες συναφείς εκδηλώσεις, με τη γευσιγνωσία, την αγορά οίνων και άλλων αμπελοοινικών προϊόντων, στον τόπο παραγωγής τους. Προϋποθέτει το σχεδιασμό και την παροχή υπηρεσιών φιλοξενίας και εμπειριών αναψυχής, επιμόρφωσης και πολιτισμού με άξονα τον οίνο. Τα οινοποιεία είναι ένας από τους φορείς παροχής οινοτουριστικών υπηρεσιών”.

Ο οινοτουρίστας είναι κάποιος που κάνει διακοπές ή ημερήσιος ταξιδιώτης, που στη διάρκεια της παραμονής του ή της διέλευσης από την αμπελοοινική περιοχή επισκέπτεται οινοποιεία ή/και συμμετέχει σε σχετικές με τον οίνο εκδηλώσεις και δραστηριότητες, ανεξάρτητα από τον πρωταρχικό σκοπό της επίσκεψής του στην περιοχή και τους λόγους που την υποκίνησαν. Οι οινοτουρίστες εκδηλώνουν διαφορετικό βαθμό ενδιαφέροντος, έχουν διαφορετικά επίπεδα γνώσεων και εμπειριών και αντιδρούν διαφορετικά.

Οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία, μέσα από διασκεδαστικό ενημερωτικό τρόπο να κρατήσουν τις καλύτερες αναμνήσεις από την επίσκεψή τους και να παρακινήσουν φίλους και γνωστούς να επισκεφθούν κι αυτοί.

Στα διαδραστικά μαθήματα γύρω από το κρασί προτρέπουν τον επισκέπτη να κάνει γευστικές δοκιμές κρασιών, γευστικούς συνδυασμούς κρασιών και τυριών, γαστρονομία και κρασί, οινικές περιηγήσεις και εκδρομές. Παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε μικρά γκρουπ, σε ενοικιαζόμενες βίλες, σε ξενοδοχεία, σε εστιατόρια, επάνω σε ιστιοφόρα ή γιοτ, σε γαμήλιες ή ειδικές εκδηλώσεις, ή φτιάχνουν το πρόγραμμα σύμφωνα με τις επιθυμίες του εκάστοτε πελάτη. Συνδυάζουν την μαγευτική ελληνική κουζίνα παρέχοντας πληροφορίες, συνδυασμούς και τοπικά γνωρίσματα.

Η γεωμορφολογία και οι υποδομές της Ελλάδας την καθιστούν οινοτουριστικό προορισμό τεσσάρων εποχών, αλλά το ισχυρό αυτό πλεονέκτημα δεν έχει αξιοποιηθεί. Ακούμε πως ο τουρισμός είναι η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας, αλλά ότι η τουριστική σεζόν της χώρας μας διαρκεί λίγο. Επίσης υπάρχουν παράπονα ότι ο τουρισμός δε διαχέεται, δε μοιράζεται δηλαδή ισορροπημένα στις διάφορες περιοχές της χώρας. Ο οινοτουρισμός είναι ένα προϊόν που μπορεί να βοηθήσει πολύ σε όλες αυτές τις περιπτώσεις και είναι κρίμα να μην αξιοποιείται ανάλογα.

Η κατάλληλη περίοδος για το ταξίδι στους ελληνικούς αμπελώνες είναι όλος ο χρόνος. Την άνοιξη και το καλοκαίρι οι αμπελώνες είναι καταπράσινοι, το φθινόπωρο τα χρώματα αλλάζουν, καφετίζουν και σιγά σιγά τα φύλλα δίνουν τη θέση τους στο ξύλο, με το τοπίο να απογυμνώνεται. Το χειμώνα γίνεται πιο άγριο και σε περιοχές όπου χιονίζει, ειδυλλιακό. Ασφαλώς, πολλοί επισκέπτες θα θέλουν να επισκεφθούν τα οινοποιεία σε περίοδο τρύγου.

Τα επισκέψιμα οινοποιεία είναι συνήθως ανοιχτά όλο το χρόνο και το ενδιαφέρον της επίσκεψης σε αυτά παραμένει αμείωτο όλες τις εποχές. Η περίοδος του τρύγου, από αργά το καλοκαίρι μέχρι τα μέσα περίπου του φθινοπώρου στην Ελλάδα, έχει μεν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για ευνόητους λόγους, αλλά είναι ίσως και η πιο ακατάλληλη στιγμή για επισκέψεις από την πλευρά του οινοποιού. Για τα μικρά οινοποιεία καλό είναι να γίνεται μία προσυνεννόηση, αφού όλα δουλεύουν στο φουλ και η περίοδος είναι αρκετά επιβαρυμένη για τα οινοποιεία. Από τουριστών ή επισκεπτών καλύτερες είναι οι εποχές που ο επισκέπτης μπορεί να δοκιμάσει και κρασιά νέας εσοδείας, τουλάχιστον μετά το τέλος κάθε φθινοπώρου. Ωστόσο, στα οινοποιεία μπορεί κάποιος να βρει όλη τη χρονιά και κρασιά παλαιότερων εσοδειών. Οπότε, όλες οι εποχές του χρόνου ενδείκνυνται για επισκέψεις σε οινοποιεία.

Επισκέψιμο μπορεί να θεωρηθεί κάθε οινοποιείο που έχει υποδομή για γευστική δοκιμή κρασιών, δηλαδή με έναν χώρο γευσιγνωσίας, κατάλληλα ποτήρια και μερικά ακόμα σκεύη, ένας τρόπος διατήρησης σωστής θερμοκρασίας για τα κρασιά και το κατάλληλο άτομο να κάνει την ξενάγηση. Επίσης πρέπει να υπάρχουν κτηριακές τεχνικές και υποδομές π.χ. πρόσβαση και τουαλέτες, ακόμα και για ΑΜΕΑ, απολυμάνσεις, συγκεκριμένη σήμανση για διάφορες ενημερώσεις κ.λπ.. Σημαντική είναι και η αισθητική, τόσο εξωτερικά, όσο και εσωτερικά του οινοποιείου, αλλά και διάφορες ιδιαιτερότητες(π.χ. η ύπαρξη μουσείου κρασιού ή άλλου κτίσματος, κατά προτίμηση παραδοσιακού.

Στην Ελλάδα υπάρχουν 700 οινοποιεία και ένα οινοποιείο για να θεωρείται επισκέψιμο πρέπει να έχει εύκολη πρόσβαση, κατάλληλους χώρους υποδοχής, να κάνει χρήση κατάλληλου εξοπλισμού για γευστικές δοκιμές κρασιού, να εξασφαλίζει τουλάχιστον αξιοπρεπείς και ασφαλείς ξεναγήσεις στους χώρους του και να τηρεί βέβαια τα ισχύοντα περί υγιεινής και ασφάλειας.

Οι δυνατότητες εξέλιξης και ανάπτυξης του οινοτουρισμού στην Ελλάδα είναι τεράστιες. Η Ελλάδα είναι έτσι κι αλλιώς ένας από τους πολύ σημαντικούς τουριστικούς προορισμούς του κόσμου, οπότε κάθε μορφή θεματικού τουρισμού που προσφέρεται και ενδείκνυται για τη χώρα μας, με τη σωστή αντιμετώπιση, έχει κάθε προδιαγραφή να πετύχει. Μιλώντας για τουρισμό σχετικό με το αμπέλι και το κρασί, που στην Ελλάδα έχουν τόσο μακρά ιστορία και παράδοση και λαμπρό παρόν, μπορούμε να πούμε ότι όπως φαίνεται μπορεί να έχει και ανάλογο μέλλον.

Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας λειτουργούν οι λεγόμενοι Δρόμοι του Κρασιού.

Είναι οι διαδρομές που ενώνουν τα οινοποιεία κάθε αμπελοοινικής-οινοπαραγωγικής περιοχής. Για οινο-τουριστικούς λόγους διανθίζονται συνήθως με σημεία ενδιαφέροντος (π.χ. αξιοθέατα), άλλους προορισμούς που προφανώς ενδιαφέρουν έναν οινοτουρίστα (χώροι εστίασης, κάβες, καταστήματα τοπικών τροφίμων κ.λπ.) και βέβαια καταλύματα, ενώ κάποτε και με υπο-διαδρομές ειδικού ενδιαφέροντος (π.χ. με βάση το κάλλος του τοπίου). Στην Ελλάδα δεν είναι ακόμα τόσο οργανωμένοι όσο σε άλλες οινοπαραγωγικές χώρες ή περιοχές του κόσμου. Πρωταγωνιστές στην προσπάθεια αυτή είναι σαφώς οι οινοπαραγωγοί της Βορείου Ελλάδος, που καλύπτουν και κάποιους από την κεντρική Ελλάδα, ενώ ακολουθούν αυτοί της Κρήτης και της Αττικής. Αυτήν την περίοδο, κατόπιν ολοκληρωμένης μελέτης, ετοιμάζονται οι Δρόμοι του Κρασιού της Πελοποννήσου.

Ας ευχηθούμε σύντομα να λειτουργήσουν και στη Λήμνο οι Δρόμοι του Κρασιού με τα σύγχρονα οινοποιεία του νησιού μας.

Πηγή