Οι καλλιεργητές αλλάζουν ποικιλίες σταφυλιού και αναδιαμορφώνουν το τοπίο για να προστατεύσουν ορισμένους από τους πιο πολύτιμους αμπελώνες του κόσμου από τις υψηλότερες θερμοκρασίες

Η πυρκαγιά ξεκίνησε μια ασυνήθιστα ξηρή καλοκαιρινή μέρα σε δάσος που συνορεύει με τον αμπελώνα Liber Pater. Ο οινοποιός Loïc Pasquet είδε τις φλόγες να υψώνονται και να εξαπλώνονται προς τα πολύτιμα αμπέλια του, τα οποία παράγουν Μπορντό που πωλούνται προς 30.000 δολάρια το μπουκάλι.

Ώρες μόνο πριν από την εκκένωση, ο κ. Πασκέ και το προσωπικό του κατέστρεψαν το γρασίδι γύρω από τον αμπελώνα για να μην πιάσει φωτιά και έσκαψαν τάφρους για να εμποδίσουν το μονοπάτι της φωτιάς. Ψέκασαν επίσης τα δέντρα τριγύρω με νερό που αντλήθηκε από τις λίμνες του αμπελώνα. Το αμπέλι γλίτωσε.

Τα έκτακτα μέτρα είναι μερικά μόνο από τα βήματα που κάνουν οι αμπελουργοί για να επιβιώσουν σε μια περιοχή που φιλοξενεί μερικά από τα καλύτερα κρασιά στον κόσμο -και τις πιο απότομες αυξήσεις της θερμοκρασίας. Πολλοί καλλιεργητές μαζεύουν τα σταφύλια εβδομάδες πριν ωριμάσουν παραδοσιακά. Άλλοι επενδύουν σε γη που βρίσκεται σε ψυχρότερα κλίματα. Μερικοί αλλάζουν το ίδιο το τοπίο της οινοπαραγωγικής χώρας, φυτεύοντας περισσότερα δέντρα για να εξασφαλίσουν καλύτερη κατακράτηση νερού και λιγότερη διάβρωση και καλύτερη απορροή μετά από δυνατή βροχή.

Η κατάσταση έχει γίνει τόσο δύσκολη που οι οινοπαραγωγοί στο Μπορντό και σε άλλες περιοχές έχουν αρχίσει να αλλάζουν πρακτικές που ίσχυαν εδώ και γενιές. Η οινοποιία ελέγχεται αυστηρά στη Γαλλία με κανόνες που διέπουν τα πάντα, από την τοποθεσία της συγκεκριμένης ονομασίας μέχρι την περιεκτικότητά της σε σταφύλι.

Φέτος επετράπη στους αμπελώνες γύρω από το Μπορντό να ποτίζουν τα αμπέλια τους, μια πρακτική που συνήθως απαγορεύεται. Ο γαλλικός οργανισμός που διέπει τις ονομασίες κρασιού ενέκρινε επίσης πρόσφατα έξι ακόμη ποικιλίες που θα προστεθούν σε εκείνες που επιτρέπονται επί του παρόντος για την παραγωγή κρασιών Μπορντό. Οι νέες προσθήκες περιλαμβάνουν τέσσερα κόκκινα κρασιά —Arinarnoa, Castets, Marselan και Touriga Nacional—και δύο λευκά, τα Alvarinho και Liliorila. Όλα επιλέχθηκαν για την ικανότητά τους να ευδοκιμούν σε θερμότερες, ξηρότερες συνθήκες.

«Ήταν τρελό», είπε η Georgie Hindle, ειδικός στο κρασί που καλύπτει την περιοχή του Bordeaux για την ποικιλία κρασιού Decanter. «Κανείς δεν ξέρει αν αυτή η απόφαση θα αλλάξει το προφίλ του κλασικού κλαρέ».

Τον Φεβρουάριο, οι κλιματικοί επιστήμονες των Ηνωμένων Εθνών δημοσίευσαν μια έκθεση που αναφέρει ότι οι επιφανειακές θερμοκρασίες στην περιοχή της Μεσογείου -που περιλαμβάνει τη Νότια Γαλλία- έχουν ήδη αυξηθεί κατά 1,5 βαθμό από την προβιομηχανική εποχή. Αυτή είναι υψηλότερη από τη μέση αύξηση 1,1 βαθμών για ολόκληρο τον πλανήτη, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, εκθέτοντας την περιοχή σε υψηλότερο κίνδυνο καύσωνα, ξηρασίες και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα.

Τα σταφύλια για κρασί είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις κλιματικές αλλαγές. Η ηλιοφάνεια ζεσταίνει και ωριμάζει τα σταφύλια, παράγοντας ζάχαρη που μετατρέπεται σε αλκοόλ. Ο πολύς ήλιος κινδυνεύει να τα κάψει. Επίσης, αυξάνει τα επίπεδα αλκοόλ, αφήνοντας το κρασί χωρίς ισορροπία και δίνοντας στις φρουτώδεις νότες του τη γεύση μαρμελάδας.

Οι γνώστες του κρασιού λένε ότι τα καλύτερα κρασιά παράγονται στο πάνω όριο κατά το οποίο το σταφύλι είναι βιώσιμη καλλιέργεια, δίνοντας στον καρπό χρόνο να ωριμάσει και να αναπτυχθούν πολύπλοκες γεύσεις. Μια χούφτα μικροκαλλιεργητές έχουν αρχίσει να επενδύουν σε γη σε περιοχές που κάποτε θεωρούνταν λιγότερο προτιμητέες για αμπελώνες, συμπεριλαμβανομένης της Βρετάνης και της Νορμανδίας κατά μήκος των ακτών του Ατλαντικού της Γαλλίας. Ωστόσο, τα καθιερωμένα châteaux λένε ότι η μετεγκατάσταση της παραγωγής σε διαφορετικές περιοχές είναι προβληματική. Οι κανονισμοί απαιτούν από τους καλλιεργητές να μαρκάρουν τις φιάλες τους σύμφωνα με τις ονομασίες ή τις περιοχές όπου παράγονται. Αυτό σημαίνει ότι τα αυθεντικά κρασιά του Μπορντό δεν μπορούν να παραχθούν εκτός του λεγόμενου terroir, του συγκεκριμένου εδάφους, που περιβάλλει τα ποτάμια που τροφοδοτούν τις εκβολές του Gironde στη νοτιοδυτική Γαλλία.

«Εδώ μιλάμε για την παρασκευή καλού κρασιού», λέει ο κύριος Πασκέ. «Μπορείτε να φτιάξετε κρασί οπουδήποτε στον κόσμο, αλλά μια σειρά από ακριβείς λεπτομέρειες αφορούν την παραγωγή εκλεκτού κρασιού».

Φέτος, οι ασυνήθιστα ζεστές περίοδοι το Μάρτιο σε ορισμένα μέρη προκάλεσαν μεταβολές στα αμπέλια, αφήνοντάς τα ευάλωτα σε κύμα όψιμου παγετού τον Απρίλιο. Οι καλλιεργητές εγκατέστησαν τεράστια θερμαντικά σώματα σε όλους τους αμπελώνες τους για να τα ζεστάνουν και χρησιμοποίησαν ελικόπτερα για να διασκορπίσουν τον στάσιμο αέρα.

Στη συνέχεια ήρθε η καλοκαιρινή ξηρασία, η οποία ανάγκασε μεγάλο μέρος της Γαλλίας να υιοθετήσει περιορισμούς νερού καθώς τα ποτάμια στη χώρα στερεύουν.

Κατά μέσο όρο, η συγκομιδή των σταφυλιών γίνεται πλέον έως και τρεις εβδομάδες νωρίτερα από ό,τι πριν από 30 χρόνια, σύμφωνα με τα συνδικάτα οινοποιών. Φέτος οι αμπελουργοί στην πολυβραβευμένη περιοχή Languedoc-Roussillon ξεκίνησαν την περίοδο συγκομιδής στα τέλη Ιουλίου, ενώ σε μέρη της Κορσικής ξεκίνησε στις αρχές Αυγούστου —και στις δύο περιπτώσεις αρκετές εβδομάδες νωρίτερα.

«Ξεκινήσαμε τον Αύγουστο. Αυτό δεν έχει ξαναγίνει», δήλωσε ο Pierre-Olivier Clouet, τεχνικός διευθυντής του Château Cheval Blanc στην περιοχή του Μπορντό.

Η Cheval Blanc ανταποκρίθηκε μεταβαίνοντας στη γεωργοδασοκομία, φυτεύοντας εκατοντάδες δέντρα ανάμεσα στα αμπέλια – μια τεχνική που δανείστηκε από τα βιβλία ιστορίας. Ο κ. Clouet είπε ότι τα δέντρα προσφέρουν σκιά, βελτιώνουν την ποιότητα του εδάφους και επιτρέπουν στα αμπέλια να ρουφήξουν περισσότερο νερό. Ένα κοπάδι προβάτων περιφέρεται τώρα ανάμεσα στα αμπέλια, γονιμοποιώντας το έδαφος, ενώ μια νέα τεχνητή λίμνη στην ιδιοκτησία προσθέτει υγρασία.

Στην περιοχή του Isère, ο αμπελουργός Nicolas Gonin είπε ότι η απόφασή του να ξεριζώσει τα αμπέλια Pinot Noir και Chardonnay που φυτεύτηκαν πριν από δεκαετίες και να τα αντικαταστήσει με τοπικές ποικιλίες δικαιώθηκε φέτος. «Είναι καλύτερα να αυξήσετε τον αριθμό των σταφυλιών που καλλιεργείτε», είπε. «Έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά και όταν κάποιος έχει μια δύσκολη χρονιά, τα άλλα μπορούν να τα πάνε καλά».

Πολλές από τις αλλαγές εξακολουθούν να είναι πειραματικές. Μερικοί καλλιεργητές τροποποιούν την πυκνότητα των αγροτεμαχίων τους για να απαιτούν λιγότερο νερό, ενώ άλλοι συλλέγουν το νερό της βροχής κατά τη διάρκεια του χειμώνα για να ενισχύσουν τα αρδευτικά τους συστήματα. Η φύτευση αμπέλων σε διαφορετική γωνία, λένε μερικοί, μπορεί να μειώσει την έκθεσή τους στο έντονο πλέον ηλιακό φως. Πολλοί καλλιεργητές φυτεύουν επίσης ρίζες αμπέλου που είναι πιο ανθεκτικές στην ξηρασία και καθυστερούν την ωρίμανση του καρπού.

Σε πιο δροσερές περιόδους, οι καλλιεργητές συνήθιζαν να κόβουν τα φύλλα των αμπελιών τους, ώστε να έχουν τη μέγιστη ποσότητα ήλιου και περισσότερη περιεκτικότητα σε αλκοόλ. Τώρα τα φύλλα παραμένουν ανέγγιχτα για να προστατεύσουν καλύτερα τα σταφύλια, διατηρώντας την οξύτητα του καρπού. Ένας καλλιεργητής είπε ότι χρησιμοποιεί μηχανές που αντλούν αλκοόλ από το κρασί του ώστε να μην είναι πολύ δυνατό.

Ορισμένοι οινοπαραγωγοί, συμπεριλαμβανομένου του Champagne, στη Βόρεια Γαλλία, λένε ότι είχαν ακόμα μια εξαιρετική χρονιά. Τα νεότερα αμπέλια έχουν αντιμετωπίσει δυσκολίες, αλλά τα παλαιότερα με τις μακριές ρίζες έχουν καλή απόδοση, παράγοντας μικρά σταφύλια με χοντρή φλούδα που συμβάλλουν στη γεύση και το χρώμα στα κρασιά και αποτρέπουν ασθένειες.

«Προς το παρόν αισθανόμαστε τον αντίκτυπο της υπερθέρμανσης του πλανήτη – αλλά δεν είναι ακόμη αρνητικός», δήλωσε η Brigitte Bâtonnet, της ομάδας παραγωγών σαμπάνιας CIVC.

Πηγή